Հասարակությունում, որտեղ եկեղեցական գործչի դերը զգալիորեն նվազում է, հոգեվերլուծաբանը, փաստորեն, խոստովանահայրի դերն է ստանձնում, և դառնում է այդ հասարակության գլխավոր հերոսներից: Ֆրոմի դեպքում նա դառնում է իբրև թե ձեն-բուդդիստական վարպետ՝ ուսուցիչ. իսկ յուրաքանչյուր պացիենտ դառնում է այն մի ադեպտը, որը պետք է պայծառացում ստանա՝ լուսավորվելով…
Գլխավոր կետն այն էր, որ հիվանդը կորցնում է իր պատկերը և ինքն իրեն չի ճանաչում հայելում: Դա կարելի է անվանել «հայելու բարդույթ», որից էլ հոգեբույժ-քանդակագործ Գագիկ Նազլոյանը հանգեց մեկ ուրիշ պսիխոթերապևտիկ միջոցի. քանդակում էր այդ մարդուն, և երբ դիմանկարն արդեն քանդակում-վերջացնում է, հիվանդը ճանաչում է ինքն իրեն և առողջանում: Սա գրեթե նույն կատարսիսն է: Կարծես, ստեղծվում է Դորիան Գրեյի պես մի երևույթ, երբ հիվանդությունը կուտակվում է դիմանկարում և արդյունքում հիվանդը լավանում է: Պրոցեսը ֆրոյդյան է. միայն ճանաչելը չէ, որ հանգեցնում է դրան, այլ այդ վիճակին հասցնելն է, որը նոր ձևով է արվում, և այսօրվա պսիխոթերապիայի նոր ձևերից է: Բժիշկը ոչ թե բուժում է, այլ ասում է հիվանդին, որ ես քո քանդակագործն եմ, և միայն քեզ քանդակելու եմ, և հարցերի դեպքում դիմում են ինչ-որ մեկին, որը իբրև թե ամեն ինչ գիտի…
Գրականության ցանկ
1. Дайзетцу Судзуки. Лекции о дзен-буддизме. – В кн: Э. Фромм, Д. Судзуки, Р. деМартино. Дзен-буддизм и психоанализ. М., 1997, с. 6-96.
2. Дайзетцу Судзуки. Очерки о дзен-буддизме. СПб., 2002 (ч. I), 2004 (ч. II).
3. Эрих Фромм. Психоанализ и дзен-буддизм. – В кн:Э. Фромм, Д. Судзуки, Р. деМартино. Дзен-буддизм и психоанализ. М., 1997, с. 97-183.
- Л. А. Абрамян. Человек и его двойник. – В кн: Гагик Назлоян. Зеркальный двойник: Утрата и обретение. М., 1994, с. 79-83.
- Гагик Назлоян, Григор Назлоян. Арт-терапия в клинической практике (портрет, автопортрет, бодиарт). Симферополь, 2013.
- Мишель Фуко. Рождение клиники. М., 1998, http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/Fuko_Klin/index.php
- Мишель Фуко. История безумия в Классическуюэпоху. М., 2010, http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/fuko_bez/index.php
