Բժշկության մեջ, հատկապես՝ վերջերս, ավելի ակտուալ է դարձել այն հարցը, թե երբ ենք մենք կարող հիվանդին համարել մահացած: Կան մի քանի չափանիշներ, մեկը Հարվարդյան չափանիշն է, ըստ որի՝ երբ ուղեղի մահվան պարագայում արձանագրում են մահ, և երկրորդը, երբ սրտաշնչառական համակարգն է կանգ առնում, այդ պարագային ևս արձանագրվում է մահ: Այս երկու դեպքում էլ, անշուշտ, մահվան արձանագրումը կատարվում է ֆորմալ կերպով, որովհետև երկու դեպքերում էլ արձանագրվել են մի շարք օրինակներ ու փաստեր, երբ երկար ժամանակ անց սրտաշնչառական համակարգի կանգ առնելուց հետո նորից վերականգնվել են, և եղել են դեպքեր, երբ հետևելով հարվարդյան չափանիշինի՝ արձանագրել են մահ, բայց օրգանիզմը՝ որպես այդպիսին, մահացած չի համարվել…
Թարգմանաբար Էվթանազիա (հուն. ευθανασία) նշանակում է բարի, լավ մահ. հիվանդը հայտնվում է մի վիճակում, երբ բժիշկներն ու հարազատները, որոշ դեպքերում՝ նաև հիվանդը, երբ գիտակից վիճակում է գտնվում, նախընտրում է մահանալ: Կան էվթանազիայի մի քանի տարատեսակներ: Բժշկի տեսանկյունից այն կարող է լինել պասիվ և ակտիվ: Պասիվ, երբ բժիշկներն անջատում են սնուցող սարքավորումները, և հիվանդը հեռանում է կյանքից, և ակտիվ, երբ որոշակի միջամտություն են ունենում՝ արագացնելով մահը: Հիվանդի տեսանկյունից էվթանազիան կարող է լինել կամավոր և ոչ կամավոր: Կամավոր, երբ հիվանդը գիտակից վիճակում է գտնվում կամ նախօրոք ինչ-որ գրություն է թողած լինում, որն անպայման պետք է լինի իրավաբանական հիմքի վրա և դրանում խնդրած է լինում, որ եթե ինքը հայտնվում է վեգետատիվ կամ այնպիսի վիճակում, որը՝ որպես այդպիսին, կյանքը համարել չենք կարող, գոյություն ունենալ է միայն, այդ պարագայում ինքը կնախընտրեր մահանալ: Ոչ կամավոր էվթանազիա, երբ հիվանդն անգիտակից է, ինքնուրույն որոշում կայացնել չի կարող, և հիվանդի սուրոգատ, փոխնակ անձը նրա փոխարեն որոշում է կայացնում:
Հայաստանում էվթանազիան արգելվում է: Կան երկրներ, որոնք դեռևս չուներ էվթանազիան արգելող կամ չարգելող օրենք: Առաջինն էվթանազիան օրինականացվել է Նիդեռլանդներում, երկրորդը Բելգիան էր 2002թ., և այս երկրները պիտակավորվեցին «մահվան տուրիզմ» անունով, որովհետև շատ հաճախ անելանելի վիճակում գտնվող հիվանդները իրենց խնդրանքով տեղափոխվում էին այդ երկրներ՝ էվթանազիայի իրավունք ստանալու համար…
Գրականության ցանկ
- BBC website, Ethics guide, Euthanasia and physician assisted suicide, BBC 2014.
- Stanford encyclopedia of Philosophy, voluntary euthanasia, Dec. 14, 2014.
- Դավթյան Ս., Բիոէթիկա, Երևան, 2009, 208 էջ.
- Գրիգորյան Լ., Քրեական պատասխանատվություն Էվթանազիայի համար, Բանբեր ԵՊՀ N1, 2014, էջ 56
- «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» ՀՀ օրենք.
- Կենսաէթիկայի հիմնահարցեր, կազմ. Հ. սրկ. Սարգսյան, Վ. սրկ. Ասլանյան, Ս. Էջմիածին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 2013.
