Վերբալ հաղորդակցությունը հնչյունների և/կամ բառերի միջոցով ինքնարտահայտվելու կարողությունն է՝ գրավոր կամ բանավոր։
Ձեր, կամ ձեր ծանոթների հետ պատահե՞լ է, որ որևէ կարևոր հանդիպումից՝ խորհրդակցություն, ծանոթություն կամ աշխատանքային հարցազրույց, դուրս գաք անբավարարվածության զգացողությամբ և դժգոհեք ձեզնից։ Դա հաճախ է հանդիպում և պատճառը հիմնականում թերի հաղորդակցությունն է։
ա/ Բովանդակություն
- Մտածեք խոսելուց առաջ։ Եթե լավ չեք ձևակերպել ձեր միտքը, գուցե ավելի լավ է՝ լռեք։ Ինչպես ասում են՝ ավելի լավ է լռել ու հիմարի տպավորություն թողնել, քան խոսել ու ցրել բոլոր կասկածները։
- Կարևորն ասեք սկզբում։ Ձեր մնացած մտքերը պետք է հիմնավորեն սկզբնական դատողությունը։
- Խոսեք հստակ։ Ձեր յուրաքանչյուր բառը պետք է մի քայլ մոտեցնի ձեզ ձեր նպատակին։ Խոսելով պարզ՝ օգնում եք ձեր զրուցակցին հասկանալ ձեզ ճիշտ ու դրանով օգնում եք ձեզ։ Հարց տվեք ձեզ․ «Ո՞րն է այսինչ բանը ամենահստակ կերպով ներկայացնելու ձևը»։
- Խոսեք հակիրճ՝ ճիշտ այնքան, որքան անհրաժեշտ է ձեր միտքը ամբողջական կերպով ներկայացնելու համար և ոչ մի բառ ավելի։ Հիշեք՝ պետք է դադարել խոսել ավելի շուտ, քան ձեզ կդադարեն լսել։
- Խոսեք անկեղծ ու սրտանց։ Այն պահին, երբ ձեր զրուցակիցը կասկածեց, որ ձեր խոսքը չի արտահայտում ձեր էությունը, դուք տապալված եք։
- Խուսափեք նախադասությունը «Ես» դերանվամբ սկսելով․ արեք դա միայն անհրաժեշտ դեպքերում։
- Ձեր մասին խոսելիս՝ խուսափեք ձեր արժանիքներն, անձն ու փորձը գերագնահատելուց։
բ/ Մատուցման ձև
- Խոսեք վստա՛հ։ Վստահությունը պետք է զգացվի ձեր խոսքում, ձեր ձայնի տոնայնության մեջ, հայացքում, անգամ կեցվածքում։
- Հետևեք ձեր խոսքի արագությանը։ Ոչ այնքան դանդաղ, որ հորանջի տեղիք տա, ու ոչ այնքան արագ, որ զրուցակիցը կորցնի ձեր դատողությունների միջև կապը։
- Շեշտադրեք ձեր խոսքը։ Ինչպես վորդում շեղագիր եք դարձնում ամենակարևոր միտքը, բանավոր խոսքում ընդգծեք դրա կարևորությունը շեշտադրումով։
- Սովորեք ունկնդրելու արվեստը։ Ձեր խոսքը սկսվում է զրուցակցի մտքերից ու շարունակվում նրա դատողություններում։
Ոչ վերբալ հաղորդակցությունը ոչ-լեզվական տեղեկատվության փոխանցման գործընթացն է՝ տեսողական, լսողական, հոտառական, շոշափողական, ֆիզիկական և այլ ազդանշանների միջոցով։
Մեր շփումը զրուցակցի հետ սկսում է աչքի կոնտակտից: Ինչպես հայտնի է, աչքերով մարդիկ ստանում են ինֆորմացիայի գրեթե 90%; այդ պատճառով պետք ուշադիր լինեք ձեր արտաքին տեսքին և մարմնի լեզվին, որ կարող են առանց ձեր գիտակցելու ինչ որ բան հուշել մարդկանց:
Արտաքին տեսքից տպավորություն ստեղծելու համար գոյություն ունի երկու աղբյուր՝ (1) մարդու հագուստը, ինչպես նաև նրա արտաքին ձևավորումը` ակնոցը, սանրվածքը, աքսեսուարները, փոխադրամիջոցը (օրինակ՝ հեծանիվի կամ մեքենայի մոդելը), առանձնասենյակի տեսքը, այլ տարբերանշաններ, և (2) Մարդու պահվածքը` ինչպե՞ս է նստում, ինչպե՞ս է քայլում, խոսում, նայում և այլն: Ցանկացած հաղորդակցման ժամանակ առավելություն ունի այն անձը, որը ավելի շատ տեղեկություն ունի զրուցակցի մասին: Եթե չունեք նման հնարավորություն, ապա կարևոր է արագ ընկալել դիմացինին, և պարզել նրա բնավորության հիմնական գծերը: Դա հնարավորություն կտա հենց սկզբից արդյունավետ վարել հաղորդակցությունը: Ուշադիր լինելով ձեր զրուցակցին, դուք կարող եք ճիշտ կողմնորոշվել զրույցի թեմայի, կարևորության, զրուցակցի տրամադրության կամ վերաբերմունքի հարցերում և խուսափել հնարավոր վրիպումներից:
ՈՒշադրություն դարձրեք հատկապես հետևյալ կետերին․
Ա. Հագուստը՝ կոկիկ, գործնական, խնամված, մազերը համեստ հարդարված, առանց ավելորդ նախշերի։ Ցանկալի է երկարաթև հագուստ՝ եթե ունեք որոշակի դաջվածքներ։
Բ. Ձեռքերի շարժումները (օր․՝ ձեռք սեղմելը)։ Ձեռքսեղմման ժամանակ պատահում է, որ լիարժեք չեն սեղմում դիմացինի ձեռքը, այլ մատների ծայրերով: Մատների ծայրերի ձեռքսեղմումը կարող է խոսել իր ուժերին անվստահ լինելու մասին: Այն հիշեցնում է անավարտ ձեռքսեղմում, որտեղ ձեռքի փոխարեն հայտնվել են մատները: Նման շարժումը ստեծում է թյուր տպավորություն, որ զրուղակիցն անվտսահ է և չի ցանկանում է քայլ անել գործընկերոջ հետ ավելի մոտ կապ հաստատելու համար, այլ փորձում է պահել նրան հեռու:
Գ.Նմանապես, պետք է ուշադիր լինել խոսելիս՝ սեփական դեմքին ձեռք տալու հարցում: Այն կարող է հուշել դիմացինին, որ այդքան էլ վստահ չէ իր ասածի մեջ, հնարավոր է, չի կարողանում կամ չի ցանկանում արտահայտվել մինչև վերջ, թաքցնում է ինչ-որ բան: Քթին հպելով կամ ծածկելով բերանը՝ կարող եք նաև հուշել, որ անհարմար եք զգում կամ չեք ցանկանում խոսել այդ թեմայով:
Դ. Երբ ձեռքերը մեջքիդ հետևում ես պահում, տպավորություն է ստեծվում, թե թաքցնելու բան ունես, չես ցանկանում անկեղծանալ կամ բացահայտել քո անձը: Շատերը ենթագիտակցաբար սա նույնիսկ վտանգավոր են համարում, ուստի կարիք չկա օգտվել այդ ժեստից եթե դիմացինները ձեզ վատ են չանաչում:
Ե․ Ավելի կարևոր են մարդու հայացքն ու աչքերի շարժումները (օր․՝ տեսողական կոնտակտ, աչքով տալը),
Զրուցակցի աչքերին նայելով հնարավոր է ստեղծել՝
- ավելի դոմինանտ և հզոր տպավորություն
- ավելի անմիջական և անկեղծ երկխոսություն
- պրոֆեսիոնալ, բանիմաց և արժեքավոր անձի տպավորություն
- ավելի վստահելի, ազնիվ ու բաց զրույց
- ավելի կայուն և հաստատուն տրամադրվածություն
Զ․ Դեմքի արտահայտություն (оր․՝ խոժոռվելը, ժպտալը)։ Անժպիտ դեմքը դիմացինին կարող է վանել և տպավորություն ստեղծել, որ անմարդամոտ եք, անտրամադիր կամ ոզում եք խուսափել շփումից, ինչը բացասական է ընդունվում: Որոշ դեպքերում ժպիտի բացակայությունը բավականին թանկ կարող է «նստել», ստեղծելով բացասական տպավորություն մարդու բնավորության և մարդկային հատկանիշների մասին, ինչը խաթարում է համագործակցության բնականոն զարգացումը:
Չի կարելի նույնացնել խոսելու ունակությունը հաղորդակցման հմտության հետ։ Դուք, իհարկե, կարող եք կռանալ և նետված հագուստը հանգիստ վերցնել հատակից, բայց հազիվ թե կարողանաք հանպատրաստից, առանց լուրջ ֆիզիկական պատրաստության ինչ-որ շատ ծանր բան բարձրացնել։ Կամ գուցե կարողանաք, բայց ձեր ողնաշարին լուրջ վնաս հասցնելով։ Նույնը հաղորդակցության մեջ։ Պետք է զարգացնել ձեր հաղորդակցային մկանները, իսկ դրան կարող եք հասնել միայն մարզումներով։
Դասընթացաշարը կազմակերպվում է «ԵՄ-ն հանուն երիտասարդության՝ հմտություններ ապագայի համար» տարածաշրջանային ծրագրի շրջանակներում (2018-2020թթ․), որը իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ հետևյալ երեք երկրներում՝ Հայաստան, Վրաստան և Ուկրաինա։ Ծրագիրը Հայաստանում իրականացվում է «Սեյվ դը չիլդրեն ինթերնեշնլ» հայաստանյան ներկայացուցչության կողմից՝ ՕքսԵՋեն երիտասարդների և կանանց իրավունքների պաշտպանության հիմնադրամի հետ համագործակցաբար:
