1946 թ. ամերիկյան հանրահռչակ ազգագրագետ Ռութ Բենեդիկտը հրատարակում է մի գիրք ճապոնական բնավորության մասին՝ «Քրիզանթեմն ու սուրը»: Ռութ Բենեդիկտը չէր եղել Ճապոնիայում, նա օգտվում էր նամակագրություններից, հարցազրույցներից: Թվում է, կաբինետային ազգագրագետ է, բայց փոքր-ինչ տարբեր դեպք է. նման է Ալիշանին, ով, չլինելով Այրարատում և այլ վայրերում, գրում է մի ֆանտաստիկ աշխատանք և այնպես նկարագրում, որ թվում է, թե տեսել է ամեն քարը: Ճապոնական մշակույթն ուսումնասիրելով՝ Ռութ Բենեդիկտն առաջարկում է տարբերակել երկու տիպի մշակույթ՝ ամոթի և մեղքի: Հասարակություն, ուր դու մի բան չես անում, որովհետև ամոթ է, և մյուս տիպի հասարակություն, ուր չես անում, որովհետև մեղք է, ամոթ բան չկա, բայց կդատեն… Կարելի է ասել, որ մի դեպքում գործ ունենք ադաթի հետ, մյուս դեպքում` օրենքի:

…Դերենիկ Վարդումյանը պատմում էր, որ երբ ռուսերեն էին թարգմանում Շիրվանզադեի «Նամուսը», սկսում են փնտրել «նամուս»-ի համարժեքը, և քանի որ չեն գտնում, կատակելով, եզրակացնում են, որ ռուսները նամուս չունեն:

Կարդիներն ասում է՝ եկեք շրջենք Ֆրոյդի մոտեցումը, եթե մենք իմանանք, թե տարբեր հասարություններ ինչեր են անում մանկությունում, մենք կիմանանք, ինչ բարդույթներ կունենան, երբ մեծանան: Չգիտես ինչի կարծում էր, որ եթե հիսուն մշակույթ ուսումնասիրի (դե հիսունը լավ թիվ է, երևի), կիմանա բոլոր տիպերը, կիմանա, թե բոլոր մշակույթները, բոլոր ժողովուրդները ինչպիսինն են, եթե իմանաս, թե մանկական հասակում դրանք ինչ տրավմաներ են ապրել:

Errata  «ազգագրագետ Անդերսենի» փոխարեն պետք է լսել «ազգագրագետ Արմստրոնգը»:

Գրականության ցանկ

1. A. Kardiner. The Psychological Frontiers of Society. N.Y., 1945.

2. Рут Бенедикт,. Хризантема и меч. Модели японской культуры. М., 2004.

3. Արմեն Պետրոսյան, Հայոց ցեղասպանությունը որպես ազգածնություն, – Հայացք Երևանից (Հայագիտական), 1997, 3 (4), էջ 49-51: