Երեք ամսականում երեխան արդեն պետք է իր հայացքով հետևի իր շուրջը տեղի ունեցող ինչ-որ շարժի, պետք է ժպտա, երբ իր հետ խոսում են, պետք է արձագանքի իրեն ուղղված խոսքին:
7-ից 9 ամսական շրջանում երեխան պետք է տեսնի, երբ իրեն ինչ-որ բան են ցույց տալիս, երեխան պետք է շրջվի, նայի այն առարկային կամ երևույթին, որն իրեն ցույց են տալիս:
8/9 ամսական շրջանում երեխան արդեն պետք է կարողանա երկու հնչյունից կազմված վանկեր կրինել, որոնք ծնողները սովորաբար նմանեցնում են բառերի:
Արդեն 1 տարեկանում երեխան պետք է սկսի իմաստավորված բառեր ասել, բայց եթե երեխան մինչև 18 ամսականը որևէ բառ չի ասում, մենք պետք է անհանգստանանք: Տարածված թյուր կարծիք կա, որ եթե երեխան մինչև 3 տարեկանը չի խոսում, ապա անհանգստանալու և մասնագիտական օգնության դիմելու կարիք չկա: Սա տարածված թյուր կարծիք է, քանի որ մասնագետները պնդում են, որ եթե երեխան մինչև 18 ամսականը չի սկսում իմաստավորված բառեր օգտագործել, պետք է փորձել պարզել խնդրի պատճառը:
Որքան երեխային տրամադրվող խոսքը բարդ է և անհասկանալի, ծավալի և քանակի առումով շատ է, այնքան երեխայի համար դժվար է այն վերամշակել և վերածել խոսքի: Մենք այսօր շատ հաճախ տեսնում ենք երեխաների, որոնք գույներն ասում են տարբեր լեզուներով, թվերն են ասում տարբեր լեզուներով, բայց դեեռևս չունեն լիարժեք ձևավորված խոսք: Կարծում եմ, որ պետք է երեխային թույլ տալ նախ լիարժեք ձևավորել իր խոսքը կյանքի համար անհրաժեշտ իրավիճակներում կիրառելիության մակարդակով: Այսինքն՝ նախ երեխան պետք է ձևավորի իր խոսքը, որպեսզի կարողանա հայտնել իր կարինքները, շփվել մեծահասակների հետ, բակում շփվել և խաղալ իր հասկակիցների հետ: Միայն այս մակարդակով մայրենի լեզուն յուրացնելուց հետո կարելի է մտածել երկրորդ լեզվի ուսուցման մասին:
Խոսքի զարգացման համար կարևոր է նաև երեխայի հետ շփումը և համատեղ զբաղմունքներ ունենալը: Այս պարզ կենցաղային իրավիճակներում շփումը կարող է նպաստել երեխայի խոսքի զարգացմանը: Պարզապես պետք է սահմանափակել տարբեր լեզուների ազդեցությունը երեխայի վրա՝ նախքան նրա խոսքի լիարժեք ձևավորումը, պետք է խուսափել տարբեր էլեկտրոնային սարքավորումների հետ երեխայի տևական շփումը, քանի որ սա ոչ թե կենդանի շփում է, այլ՝ երեխայի կողմից պասիվ խոսքի ընկալում:
