Տեսանյութը նկարահանվել է 2020թ. սեպտեմբերի 27-ից առաջ:
Նորվեգացի կոնֆլիկտաբան Յոհան Գալթունգն առանձնացնում է հասարակության երեք փուլ՝ պատերազմական հասարակություն, սառը (սառեցված )պատերազմի հասարակություն և խաղաղության հասարակություն: Գալթունգյան տերմինաբանությամբ, Հայաստանը ո՛չ պատեազմի, ո՛չ խաղաղության հասարակություն է: Այս եզրույթը, թեև իր քաղաքական իմաստով, հանդիպում ենք դեռ Լև Տրոցկու հրապարակախոսություններում, իսկ հայաստանյան հասարակության սոցիոլոգիական մեկնաբանումներում՝ 2000թթ. սկզբին, և առաջին անգամ օգտագործվել է ԵՊՀ Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի հիմնադիր, պրոֆ. Լյուդմիլա Հարությունյանի կողմից: Հայեցակարգը հիմնված է սոցիալական փաստերի վրա:
«Ոչ պատերազմի, ոչ խաղաղության» հասարակությունը բնորոշող առաջին գիծն է հետպատերազմյան ձգձգվող խաղաղությունը. պատերազմում դեռ ակտուալ է պատերազմի սպառնալիքը, ինչը հասարակական տարբեր ոլորտներում բերում է տրանսֆորմացիաների: Օրինակ, հասարակությունների ռազմականացվածության աստիճանը ուղիղ կերպով ազդում է մոբիլիզացման որակի վրա՝ թե ռազմական, թե կենցաղային իրավիճակներում:
Գալթունգը տարանջատում է դրական և բացասական խաղաղություններ: Բացասական խաղաղությունը վերաբերում է այն իրավիճակներին, երբ գոյություն ունի պատերազմի բացակայություն բայց և ոչ խաղաղության առկայություն: Հետաքրքրական է, որ Հայաստանում կա որոշակի սոցիալական ազատությունների ձգտում, բայց միաժամանակ կարելի է նկատել համագործակցելու ցանկություն: Երկրորդ կարևոր բնութագրիչը կառուցվածքային անորոշությունն է, որը բացի բուն կոնֆլիկտի հետ կապված հարցերից, տեղափոխվում է նաև հասարակական այլ ոլորտներ, հատկապես՝ սոցիալական ինստիտուտներ: Օրինակ, Հայաստանում օրենսդրական կարգավորումներում հաճախ նկատվում են անհստակ, միմյանց հակասող դրույթներ և ընդհանուր մոտեցման բացակայություն: Օրինակ է կորոնավիրուսային համավարակի հանդեպ հասարակության վերաբերմունքն ու թերահավատությունը. երբ ճգնաժամն ընկալվում է որպես սպառնալիք, հասարակությունը մոբիլիզացվում է, սակայն, Հայաստանի համար ճգնաժամը նորմալացվել էր պատերազմի համատեքստում, և դա տարածվեց համավարակի վրա:
Կառուցվածքային անորոշությունը դրսևորվում է երկու մակարդակում: Առաջինը տարածության և ժամանակի սոցիալական ընկալումներն են, իսկ երկրորդը՝ գաղափարային և մշակութային պրակտիկաները: Առաջին մակարդակի արտահայտումներից է, օրինակ, ապագայի կարճաժամկետ պլանավորումը. մեր մտահորիզոնը կարճ ժամանակահատված է ընդգրկում՝ մեկուկեսից երկու տարի, ըստ հարցումների: Տարածության սոցիալական ընկալումների արտայտվումներից է «հայրենիքի» ընկալումը, որը սովորաբար նշանակում է այդ եզրույթի տարածքային ընկալումը, և ոչ քաղաքական: Դրա մեջ, ընդ որում, մտնում են այնպիսի տարածքներ, որոնք քաղաքական իմաստով հայրենիք չեն: Կորսված տարածքների բարդույթը սուբլիմացվում է և կոմպենսացվում է անգամ կենցաղում. մարդիկ սեփականաշնորհում են իրենց բնակարանի դռանը կից հատվածը, «առաջ են տալիս» պատշգամբները և մանսարդներ են կառուցում, որոնք կարող են բացարձակ չտեղավորվել քաղաքաշինական տրամաբանության մեջ, և ամեն կերպ փորձում են ընդլայնել սեփական տարածքը: Այս ֆենոմենների հետևանքն այն է, որ հասարակությունում կարևորվում է «հիման և այստեղը». մոտիվացիայի հիմքում ընկած է ժողովրդական «նաղդը»: Սա լիովին փոխակերպում է մեր կոլեկտիվ գիտակցությունն ու կենսափորձը, որն իր հերթին բերում է գաղափարոխասական ու մշակութային պրակտկաների փոփոխությանը:
